رصــدخــانــه

دریاچه «الندان» یا به گفتۀ مردم بومی منطقه، محل «آب‌بندان پله ازنی» در منطقۀ جنگلی پله ازنی، در توابع بخش چهاردانگه شهرستان ساری، قدمتی حدود دو نیم میلیون سال دارد. آب این دریاچه از بارش برف و باران تامین می‌شود و هیچ رودخانه یا چشمه‌ای در شکل‌گیری آن دخیل نبوده است.

نوع خاک و نحوه قرارگیری آن منجر شده حتی بر اثر بارندگی کم تمام آب‌های برف و باران به طرف آن جریان پیدا کند و نفوذ ناپذیری خاک آن باعث شده ماندگاری آب در این آب بندان زیاد باشد. همچنین وسعت دریاچه «الندان» ۱۷ هکتار است که در زمان بارندگی‌های زیاد حتی به ۳۰ هکتار هم می‌رسد. این دریاچه در فصل زمستان محل سکونت و زندگی اردک‌های وحشی است.

چشمه‌های زیبای «باداب سورت» که به چشمه‌های رنگی نیز معروف هستند، دومین اثر طبیعی ملی ایران بعد از کوه دماوند محسوب می‌شود و علاوه بر زیبایی خاص، ارزش درمانی بسیار بالایی دارد.

چشمه‌های باداب سورت در استان مازندران، جنوب شهرستان ساری، بخش چهاردانگه، دهستان پشت کوه، روستای سورت، حدفاصل روستاهای اروست و مال خواست قرار دارد. این چشمه‌ها از شمال به ارتفاعات و تپه‌های پوشیده از جنگل‌هایی با درختان سوزنی برگ می‌رسد و از جنوب مشرف به دره‌های پایین‌دست و از شرق در مجاورت ارتفاعات پوشیده از گیاهان بوته‌ای و درختچه‌ها است. غرب آن را نیز روستای اروست احاطه می‌کند.

باداب به معنی آب گازدار و سورت به معنی شدت اثر است. چشمه‌های باداب سورت در سال ۱۳۸۷ به‌عنوان دومین اثر طبیعی ملی ایران ثبت شد. در سال ۱۳۸۷، کوه دماوند، چشمه‌های باداب سورت و سرو ابرکوه به‌عنوان سه اثر طبیعی توسط سازمان میراث فرهنگی ثبت شدند. چشمه‌های باداب سورت بعد از چشمه پاموکاله ترکیه به‌عنوان دومین چشمه آب شور جهان شناخته می‌شود و یکی از برنامه‌های مهم برای باداب سورت، ثبت جهانی آن به‌عنوان یک اثر طبیعی بی‌نظیر است. این اثر قرار است به‌عنوان یک ژئوپارک به ثبت جهانی برسد و با چشمه‌های پاموکاله ترکیه خواهر خوانده شود.

آبشار دودوزن یا آبشار خرمکش، در فاصله ۲۴ کیلومتری از شهرستان شفت استان گیلان و در منطقه خُرمکش قرار گرفته است. برای دسترسی به آبشار باید به «شهرستان شفت» رفت و مسیر جاده را به‌سمت کوه ادامه داد و با گذر از روستا‌های «سفید مزگی»، «سیاهمزگی»، «خرم» و «خرمکش»، بسمت پل آهنی رفت.

در مسیر راه از روستای «شالما» در سفید مزگی تا «خرمکش» در دره سیاهمزگی، آبشارهای زیادی است؛ «آبشار وَزَن بن و آبشار لاس پشت در روستای لپوندان، آبشار خالی نسا در روستای مزگده، آبشار دره کش و سیاکش نرسیده به حاجی آباد و آبشار دودوزن در روستای خرمکش»، تنها برخی از آبشارهای معروف این منطقه است.

غار «اسپهبد خورشید» محوطه‌ای تاریخی با قدمتی بیش از ۳۰۰ میلیون سال در شهرستان سوادکوه مازندران را یکی از عظیم‌ترین دهانه‌های غار طبیعی دنیا می‌دانند که طول قوس طاق طبیعی آن چهل متر بوده و درون غار بصورت بیضی شکل است.

این غار که در سال ۱۳۸۱ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد، در گذشته به علت وجود آب آشامیدنی در غار و شکل استراتژیکی آن، امکان مقاومت در برابر دشمن را داشته و در درون آن دژی هفت طبقه و منحصر به فرد از دوره ساسانی با قدمتی بیش از ۱۳۰۰ سال است که نام بزرگترین و کهن‌ترین غار دژ جهان را به خود اختصاص داده است.

معضل بسیار جدی غار اسپهبد خورشید کوه‌خواری در مقابل غار و اطراف آن است که به گفته کارشناسان با هر بار انفجار معادن برای تخلیه سنگ‌ها و صخره‌ها اثرات مخربی بر ساختار باستانی اسپهبد خورشید به جا می‌گذارد. از سوی دیگر وجود میدان تیر پادگان دو آب در نزدیکی این اثر تاریخی از معضلات جدی بود که هنوز به وطور کامل تعطیل نشده است.

در جنوب شرقی درود یکی از زیباترین دریاچه‌های کوهستانی ایران قرار دارد. دریاچه‌ای محصور در میان رشته کوه‌های اشترانکوه که طبیعتی بی نظیر را برای دوستداران طبیعت خلق کرده است.

دریاچه گهر در ارتفاع ۲۳۵۰ متری از سطح دریا قرا دارد و شامل دو بخش گهر بزرگ با وسعت حدود صد هکتار و گهر کوچک می باشد.عمق دریاچه بین ۴ تا ۲۸ متر و عرض آن بین ۴۰۰ تا ۸۰۰ متر و طول آن۱۵۰۰ متر می باشد.

گنبد سلطانیه آرامگاه اُلجایتو (سلطان محمد خدابنده) است که حدود هفتصد سال قبل به دستور او در سلطانیه، در حاشیه شهر زنجان کنونی ساخته شد و از آثار مهم معماری ایرانی و اسلامی به‌شمار می‌رود.

گنبد سلطانیه در فهرست آثار میراث جهانی به ثبت رسیده‌است. گنبد این بنا گنبدی عظیم ودوپوش است که از بی‌نظیرترین گنبدهای دو پوشش و سومین گنبد بزرگ جهان بعد از گنبد کلیسای سانتا ماریا دل فیوره، و گنبد مسجد ایاصوفیه است. بدنه اصلی گنبد و تمام ساختمان آن با آجر ساخته شده و گنبد با روکش کاشی‌های فیروزه‌ای و لاجوردی و به شیوه معرق‌کاری تزیین شده است چنانچه گویی جامه‌ای فیروزه‌ای بر تن کرده است.

منطقه موران در شهرستان گرمی استان اردبیل، دیاری به وسعت تاریخ است، طبیعت و تاریخ دست به دست هم داده‌اند و سرزمینی غنی ساخته‌اند.

گوشه و کنار سرزمین ایران مملو از آثار به‌جامانده از تمدن پیشینیان ما است و هر برگ از دفتر جغرافیای این دیار، نشانه‌هایی از قدمت تمدن و تاریخ در خود دارند اما متأسفانه منطقه گردشگری موران گرمی در این بین کمی مهجور مانده است.

ظرفیت‌های گردشگری در این بخش از شهرستان گرمی استان اردبیل در وصف نمی‌گنجد، طبیعت موران ویژگی‌های برجسته‌ای دارد چرا که در سراسر موران رودها جریان دارند و در همه دره‌ها می‌توان آبشارهای زیبایی را دید، محصولات طبیعی و تولیدات غذایی این منطقه بسیار با کیفیت بوده و البته صنایع دستی نیز در روستاهای موران رونق دارد.

منطقه تاریخی و غنی موران به‌دلیل ظرفیت‌های بالای تاریخی، طبیعی و فرهنگی، اهمیت ویژه‌ای در استان اردبیل دارد، اما هنوز مهجور است و مورد بی مهری و بی توجهی مسئولان قرار گرفته است و با وجود این همه ظرفیت و نعمت‌های خدادادی، مردمانش در فصل تابستان با مشکل بی آبی شدید روبرو می‌شوند و صدای العطشان به جایی نمی‌رسد.