رصــدخــانــه

غار علیصدر یکی از شگفتی‌ها و زیبایی‌های آفرینش است. این غار تنها غار تالابی ایران و از معدود غارهای آبی قابل قایقرانی جهان است که طولانی‌ترین مسیر قایقرانی را دارد. علیصدر همچنین یکی از بزر‌گ‌ترین غارهای آبی جهان نیز به شمار می‌رود و قدمت آن به دوران دوم زمین‌شناسی یا ژوارسیک (۱۹۰-۱۳۶ میلیون سال قبل) بر‌می‌گردد.

وقتی به دیدن غار چندین میلیون ساله علیصدر می‌روید، در واقع سفری هیجان‌انگیز را به اعماق دنیایی ناشناخته و اسرار آمیز شروع کرده‌اید. دنیایی که هرچه در آن پیش می‌روید، بیشتر متعجب و حیرت‌زده خواهید شد. در این سفر ابتدا از دالان‌های پرپیچ‌و‌خمی عبور می‌کنید و سپس ادامه مسیر را با قایق‌های پدالی در دالان‌های زیبا و دهلیزهای متعدد و چشم‌نواز ادامه می‌دهید. از مجموعه رشته آب‌ها در درون غار علیصدر، دریاچه‌هایی به وجود آمده‌اند که طی کردن آن‌ها تنها با قایق میسر است. بازدید شما به دو صورت نیمه مسیر و تمام مسیر به مسافت‌های ۱۲۵۰ و ۴,۰۰۰ متر است.

 غار علیصدر، تنها غار تالابی ایران و از معدود غارهای آبی قابل قایقرانی جهان است که طولانی‌ترین مسیر قایقرانی را دارد

در تمام مسیر، قندیل‌ها (استلاکتیت‌ها و استلاگمیت‌ها)، سنگ‌ها و مجسمه‌های به‌شکل‌های عجیب و غریب یا شبیه حیوانات می‌بینید. پنجه عقاب، مجسمه آزادی، شیر دو سر، کبوتر، قایق وارونه، خوشه انگور، گل‌کلم و سنگی شبیه اسم مبارک الله از جمله این اشکال هستند. این مجسمه‌های سنگی و طبیعی به‌دلیل فرسایش سنگ‌های آهکی در طول میلیون‌ها سال به وجود آمده‌اند و همچون اثری هنری جلوه‌گری می‌کنند. همچنین غار علیصدر، تالارهای متعددی دارد که از ویژگی‌های آن نیز محسوب می‌شود. تالار آزادی با طول ۱۰۰ متر، عرض ۶۰ متر و ارتفاع ۴۰ متر، مشهور‌ترین این تالارها است.

نام‌گذاری غار علیصدر

غار علیصدر در گذشته «علی سرد» و «علی سد» نامیده میشد. چون اهالی روستای علیصدر از این غار به‌عنوان مخزن و سد استفاده می‌کرده‌اند. حتی در بنچاق‌ها و اسناد روستا نیز نام ده علی سد، ولی در شناسنامه‌های اهالی، علی سرد نوشته شده است. تا اینکه در سال ۱۳۵۰ جاده‌ای برای روستا احداث شد و پیمانکار مجری در تابلوی راهنمای پروژه نام جاده را «علی صدر» نوشت و از آن زمان به بعد، این نام برای این روستا و غار رایج شد.

تاریخچه غار علیصدر

پیش از آن که غار علیصدر برای همه شناخته شود و پای غارنوردان و گردشگران به این زیبای خفته باز شود، مردمان محلی این غار را می‌شناختند. اهالی روستای علیصدر و روستاهای اطراف، هنگام هجوم اشرار و قوای دشمن در جنگ‌های داخلی و خارجی به آن پناه‌ می‌بردند. آن‌ها همچنین با هدایت مازاد آب نهر سراب به غار علیصدر، از آن به‌عنوان مخزن و سدی برای ذخیره آب در فصل گرما استفاده می‌کردند. همین باعث شده بود تا سطح آب در قسمت شرقی غار تا ارتفاع ۲٫۲۰ متر و تا نزدیکی دهانه ورودی غار بالا بیاید و امکان دسترسی به غار را تا سال‌ها غیرممکن کند؛ تا اینکه با وقوع زلزله فارسینج در آذرماه ۱۳۳۶ و ایجاد شکاف در کف غار سراب، آب نهر سراب به‌یک‌باره قطع شد و طی ۶ سال، یعنی حدود سال ۱۳۴۲ سطح آب غار به ارتفاع طبیعی خود رسید.

در این سال یک گروه ۱۴ نفره از غارنوردان این غار را بررسی و کنکاش می‌کنند و با وسایل ابتدایی مثل فانوس و تیوپ لاستیکی مسافتی از غار را طی کردند. در سال ۱۳۴۶ با پخش خبر کشف غار علیصدر توسط تعدادی از کوهنوردان کلوپ سینای همدان در روزنامه اطلاعات، این غار شگفت‌انگیز و بی‌انتها در سطح رسانه‌های ملی، سیل محققان، کوهنوردان و علاقه‌مندان به آثار طبیعی به سوی آن سرازیر شد. در دهه ۵۰ فردی به نام عبدالله حاجیلو، ریاست هیئت کوهنوردی همدان، به صورت شخصی و با کمک مردم محلی و هیئت کوهنوردی، دهانه غار را در سال ۱۳۵۳ به عرض پنج متر و ارتفاع سه متر باز کرد.

طول غار علیصدر

از آن زمان تاکنون برای تسهیل ورود بازدیدکنندگان، اقدامات زیادی در اطراف و بیرون غار صورت گرفته و علاوه بر افزایش مسیر آبی، گردشگران از مسیر‌های خشکی نیز عبور می‌کنند. تاکنون نزدیک به ۱۲ کیلومتر از دهلیزها و مسیرهای غار شناسایی شده و تنها ۲٫۲ کیلومتر از آن مورد بازدید علاقه‌مندان قرار می‌گیرد.

شگفتی‌های غار علیصدر

• غار علیصدر غاری زنده و تحکیم یافته است و در طی چند میلیون سال هیچ نوع ریزشی را تجربه نکرده است.
• یکی از ویژگی‌های غار علیصدر که باعث تفاوت آن از سایر غارهای آبی جهان می‌شود، سهولت استفاده از کانال‌های آبی درون آن است که به سبب وسعت غار به ‌راحتی می‌توان با قایق‌های معمولی از درون آن‌ها عبور کرد.
• این غار شگفت‌انگیز به‌دلیل نداشتن نور طبیعی، فاقد حیات جانوری بوده و عمق آن در مناطق مختلف از نیم‌متر تا ۱۴ متر متغیر است و همچنین، ارتفاع غار در برخی از تالارها به بیش از ۱۶ متر نیز می‌رسد. بیشترین ارتفاع از عمق آب تا سقف ۵۴ متراست و تنگی نفس در آن احساس نمی‌شود.
• غار علی صدر به‌دلیل برخورداری از دریچه‌های متعدد سلولی نفس می‌کشد و نه‌تنها با وجود هزاران بازدیدکننده در طول روز از هوایی مطبوع برخوردار است، بلکه هیچ گاز سمی نیز در این غار وجود ندارد.

هوای داخل غار سبک بوده و حالت سکون مطلق دارد. به‌طوری که چنانچه شمعی در آن جا روشن کنند، هیچ‌گونه حرکتی در شعله شمع دیده نمی‌شود

• از دیگر شگفتی‌های غار علیصدر، دمای داخل غار است که بین ۱۲ تا ۱۴ درجه سانتی‌گراد و در طول سال ثابت است؛ بنابریان در تمام فصول سال برای گردشگران مطبوع است. در تابستان با ورود به درون غار آرامش مطبوعی را احساس می‌کنید و در فصل زمستان با وجود سردی هوای منطقه، احساس سرما نخواهید کرد.
• آب دریاچه‌های غار علی صدر به‌قدری زلال بوده که تا عمق ۱۰ متری با نور معمولی و چشم غیرمسلح به‌خوبی قابل دیدن است.
• دریاچه زیرزمینی غار علیصدر دارای آبی زلال، بی‌رنگ و بی‌بو است؛ به‌گونه‌ای که در نور کم یک چراغ قوه دستی می‌توان عمق چند متری آب و کف غار را که پر از سنگ‌های زیبا و مرمرین است تماشا کرد و همچنین سقف، دیوارها و کف دریاچه نیز پوشیده از سنگ‌های بسیار زیبای بلورین است.
• هوای غار علیصدر بسیار پاک و عاری از هرگونه گرد و غبار و آلودگی میکروبی است. همچنین هوای داخل غار سبک بوده و حالت سکون مطلق دارد؛ به‌طوری که چنانچه شمعی در آن جا روشن کنند، هیچ‌گونه حرکتی در شعله شمع دیده نمی‌شود.

غار علیصدر کجاست؟

غار علیصدر در دل کوه‌های زاگرس و در ارتفاعات «ساری‌قیه» جای گرفته است و یکی از جاهای دیدنی کبودرآهنگ محسوب می‌شود. این غار در  ۷۵ کیلومتری شمال غربی شهر همدان در بخش گل‌تپه و در روستای علیصدر واقع است.

مسیر غار علیصدر

برای دیدن غار علیصدر باید راهی استان خوش آب‌وهوای همدان و شهر کبودرآهنگ شوید. از سه مسیر رسیدن به این غار امکان‌پذیر است:

• مسیر اول: همدان، شهر کبودرآهنگ، سه راهی نوژه، روستای علیصدر، غار علیصدر
• مسیر دوم: همدان، لاریجن، بیجار، غار علیصدر
• مسیر سوم: همدان، صالح آباد، غار علیصدر

آدرس غار علیصدر: ۷۵ کیلومتری شمال غربی همدان، شهرستان کبودرآهنگ، روستای علیصدر (مشاهده روی نقشه)

بهترین فصل برای سفر به غار علیصدر

طبیعتا فصل‌های بهار و تابستان، هنگامه سفر رفتن و لذت بردن از زیبایی‌های طبیعت است. استان همدان در این فصل‌ها آب‌وهوای خنک و مطبوعی دارد و غار علیصدر می‌تواند مقصدی مناسب برای تعطیلات نوروز و تابستانه باشد. البته غار علیصدر در زمستان نیز خالی از لطف نیست؛ چراکه دمای غار در فصل‌های مختلف سال تقریبا یکسان است؛ بنابراین در هنگام سردی هوای این منطقه، درون غار متوجه سرما نخواهید شد.