رصــدخــانــه

مجموعه حافظیه شیراز یکی از مهم‌ترین جاذبه‌ های گردشگری توریستی شهر زیبای شیراز است که هرساله میزبان گردشگران زیادی از گوشه‌ و کنار دنیا است. درواقع نمی‌توان به شیراز سفر کرد و بدون بازدید از آرامگاه شاعر بزرگ قرن هشتم یعنی خواجه حافظ شیرازی این شهر زیبا را ترک کرد. شاید برایتان جالب باشد که بدانید، طرح کنونی مجموعه حافظیه شیراز به پیشنهاد یک معمار فرانسوی و نه یک ایرانی پیاده‌ سازی و اجرا شده است. در این مقاله قصد داریم بیشتر با این مجموعه‌ بی‌نظیر آشنا شویم.

آشنایی با تاریخچه‌ حافظیه شیراز

اولین بنایی که بر مزار لسان‌العرفا ساخته شد، 65 سال پس از مرگ او توسط شمس‌الدین محمد یغمایی بناگذاری شد. حافظیه در دوره‌ حکومت صفویان و در زمان حاکمیت نادرشاه افشار چندین بار مورد مرمت قرار گرفت. قسمت‌هایی از حافظیه همانند تالار چهارستون در دوره زندیه به آن اضافه شد. در دوره‌ حکومت قاجار و پهلوی نیز، بنای حافظیه مورد مرمت و بازسازی چندین‌باره قرار گرفت. در طول این سال‌ها بناهایی برگرفته از معماری سنتی ایرانی اسلامی با مصالحه‌ای چون فلز، چوب، سنگ مرمر و خاک بر فراز بارگاه حافظ ساخته شد و بارها مورد تخریب قرار گرفت.

تاریخچه ی پخت نان به هزاره­ های خیلی قبل می­رسد. در ابتدا انسان دانه­ های کوبیده شده غلات مختلف را با آب مخلوط می­کرد و خمیر حاصل را روی سنگ­های داغ می­پخت و با گذر زمان و پی بردن به فوت و فن­های شیوه ی پخت نان نیز کامل­ تر شده است. تمدن ­ها و فرهنگ­ های مختلف نان­ های متفاوتی را تولید می­کنند. نان لواش یکی از نان ­های قدیمی خاورمیانه است و امروزه در کشورهایی همچون ایران، ارمنستان، جمهوری آذربایجان، قزاقستان، قرقیزستان و ترکیه هنوز مورد استفاده قرار می­گیرد؛ و به دو شکل سنتی و صنعتی تهیه می ­شود.

نوازندگان و خوانندگان شمال خراسان شامل سه گروه عاشق­ ها، بخشی­ ها و لوطی­ ها می­ شوند؛ که با نواختن سازهایی چون کمانچه، دوتار، دهل، سرنا، قوشمه و نی متناسب با هر رویداد تاریخی یا فرهنگی آهنگی می ­سازند. هر گاه آفت به جان گوسفندان می­ افتاد، آهنگ­ هایی چون "لاله­ زار" و اگر دشمن حمله می­ کرد، آهنگ ­های عاشقانه­ ایی مانند "الله مزاره" شکل می­ گرفت: "الله مزاره، مزاره وا چه روزگاره / الله مزاره، مزاره غریب روزگاره/ الله مزاره، مزاره عاشق گنه­کاره".

در غرب شهر کاشان در منطقه‌ای کوهستانی چند آبادی نزدیک به هم وجود دارد که به نام اردهال خوانده می‌شود. مرکز این آبادی‌ها مشهد‌ اردهال است و مردم آن را "مشهد قالی" نیز می‌خوانند. این مکان را از آن‌رو مشهد می‌نامند که محل شهادت یکی از امامزادگان شیعه است. مراسم قالی‌ شویان یکی از مراسم‌ های آیینی با قدمتی نزدیک به یک هزارسال است که در فهرست میراث فرهنگی و معنوی یونسکو به ثبت رسیده است. این مراسم معروف به «جمعه قالی»، در واقع آیینِ نمایشِ نمادینِ واقعه‌ی شهادت، تشییع و خاکسپاری امامزاده سلطان ‌علی است که هر ساله توسط اهالی فین کاشان و روستای خاوه‌ی اردهال برگزار می ‌شود.
این امامزاده نامش "علی" و فرزند امام محمد‌باقر علیه‌السلام پیشوای پنجم شیعیان است و مردم او را شاهزاده سلطان‌ علی می-نامند. شاهزاده سلطان علی در سده‌ی دوم هجری در مشهد اردهال زندگی می‌کرده و سرانجام در همین محل کشته شده و در بالای تپه‌ایی به خاک سپرده شده است.

ایران با داشتن 24 جاذبه میراث فرهنگی یکی از 10 کشور برتر با بیشترین تعداد جاذبه در لیست میراث جهانی یونسکو است .

24 جاذبه میراث جهانی ایران که در لیست میراث جهانی یونسکو ثبت شده به شرح زیر است:

مجموعه کلیساهای آذربایجان، ارگ بم، سنگ نوشته بیستون، روستای تاریخی میمند، کاخ گلستان، گنبد کاووس، مسجد جامع اصفهان، میدان امام اصفهان، پاسارگاد، پرسپولیس، شهر سوخته، آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی، سازه های آبی شوشتر، گنبد سلطانیه، محوطه باستانی شوش، بازار تاریخی تبریز، تخت سلیمان، چغازنبیل، قنات های ایران، کویر لوت، باغ های ایرانی، شهر تاریخی یزد، منظر باستان شناسی ساسانی فارس و جنگل‌های هیرکانی.

به زبان ساده، اتفاقی که در خون‌بس می‌افتد این است که پس از نزاع منتهی به قتل میان دو طایفه، زنانی از طایفه قاتل به عقد مردانی از طایفه مقتول درمی‌آیند. به زنی که در این فرآیند، وسیله خون‌بس می‌شود، «فصیله» می‌گویند. علت اینکه نام این آیین را «خون‌بس» گذاشته‌اند این است که به عقیده برخی، این آیین مانع از خونریزی و انتقام‌جویی‌های بعدی می‌شود زیرا دو طایفه در واقع با هم فامیل می‌شوند. مشکل اصلی در این آیین، شکل‌گیری ازدواج‌هایی است که لزوما در آنها رضایت طرفینی وجود ندارد و گاهی «ازدواج اجباری» صورت می‌گیرد.

عده‌ای می‌گویند رسم خون‌بس‌شدن زنان، تقریبا منسوخ شده است. پیداکردن زنانی که خود چنین تجربه‌ای داشته‌اند بسیار کار سختی است و اکثر افرادی که در تماس با این زنان بوده‌اند می‌گویند به سختی حاضر به مصاحبه می‌شوند یا اصلاً چنین کاری نمی‌کنند. عده‌ای می‌گویند این زنان از دوربین و میکروفون هراس دارند و عده‌ای می‌گویند که آنها نگران جانشان هستند. در نهایت تلاش ما برای پیدا کردن این افراد منجر به یافتن برخی تجربیات قدیمی حتی تا ۷۰ سال پیش و برخی تجربیات در سال‌های اخیر شد. بنابراین نمی‌توان گفت که این رسم بطور کلی منسوخ شده است.

مطابق تازه‌ترین ارزیابی وبسایت «نامبئو»، کیفیت زندگی در شهر کانبرا، پایتخت استرالیا، از ۲۲۷ شهر مورد مطالعه در آغاز سال ۲۰۲۰ بالاتر است. این ارزیابی تهران را از نظر ۸ شاخص مورد مطالعه برای تعیین سطح کیفیت زندگی در رده ۲۲۵‌ جهان قرار داده است.

این ارزیابی که بر پایه محاسبه میانگین شاخص‌های امنیت، آلودگی هوا، قیمت مسکن، ترافیک، هزینه زندگی، امکانات بهداشتی، قدرت خرید و اوضاع جوی انجام شده نشان می‌دهد که ۱۰ شهری که ساکنان آن بالاترین کیفیت زندگی را در سال ۲۰۲۰ تجربه می‌کنند در چهار کشور استرالیا، آمریکا، سوئیس و نیوزیلند قرار دارند.