رصــدخــانــه

محمدحسن طالبیان به خبرنگار مهر گفت: زمانی که ایرادات ایکوموس در کمیته میراث جهانی یونسکو مطرح شد، کارشناسان یونسکو گفتند که از چنین صحبت هایی تعجب می کنیم. شهر سوخته متعلق به هزاره سوم قبل از میلاد و مرکز تجاری بین النهرین و دره سند و آسیای مرکزی بوده است. بنابراین از این جهت اهمیت دارد و با توجه به اینکه شهر صلح طلبی بوده، وقتی به ثبت جهانی برسد به صلح جهانی کمک می کند.

وی گفت: کارشناسان یونسکو موضوع حفاظت را تایید کرده و اعلام کردند که حفاظت آن مشکلی ندارد. همه کشورهای با افتخار از این پرونده پشتیبانی کردند و حدود ۱۵ کشور راجع به اهمیت شهر سوخته سخنرانی داشتند.

سی و هشتمین اجلاس یونسکو از هفته گذشته در دوحه قطر برگزار شده است و پس از رایزنی و برگزاری جلسات مختلف پرونده کشورها بررسی و بلاخره دقایقی قبل پرونده شهر سوخته مورد تایید کارشناسان یونسکو قرار گرفت.

پیش از این ایکوموس جهانی اعلام کرده بود که شهر سوخته دارای ایراداتی در عرصه و حریم دارد که باید آنها را رفع کند.

این شهر در ۳۲۰۰ سال قبل از میلاد پایه گذاری شده و مردم این شهر در چهار دوره بین سال‌های ۳۲۰۰ تا ۱۸۰۰ قبل از میلاد در آن سکونت داشته‌اند. تمدن شهر سوخته یکی از شگفتی‌های دنیای باستان است. این شهر مهمترین مرکز استقرار و در حقیقت پایتخت منطقه در دوران مفرغ بوده است.

شهر سوخته، به ظاهر نام جدیدی است و قدمت تاریخی چندانی ندارد. بر پایه متن‌های موجود، سابقه این نام به کمابیش ۱۵۰ سال قبل بر می‌گردد. شهر سوخته ۲ بار به آتش کشیده شده است، یکبار در ابتدای مرحله رشد و بار دیگر در لحظه مرگ و انهدام آن.

در سال ۱۹۷۲ اولین قبر به طور تصادفی کشف شد. مصالح مورد استفاده در ساختمان گورها خشت خام بوده است. در شهر سوخته ۳ نوع قبر دیده می‌شود. مهمترین نوع قبر، چاله‌ای ساده بوده که مرده را همراه اشیاء و غذا دفن می‌کردند.

نوع دیگر چاله معمولی که با دیواری به ۲ قسمت تقسیم می‌شده است. نوع سوم، قبرهای سردابه‌ای که نوعی قبر خانوادگی بوده است.

تنها، مسأله وسعت نیست که شهر سوخته را به یکی از بزرگترین شهرهای باستانی ایران و خاورمیانه تبدیل کرده است. بلکه یافته‌های متنوع آن باعث تعجب باستان شناسان شده است. از جمله:

اولین جراحی مغز در ۴۸۰۰ سال پیش در شهر سوخته انجام شده است

ساکنان شهر سوخته کفش تولید می‌کرده‌اند و صنعت کفاشی داشته‌اند

کهن‌ترین انیمیشن (جان بخشی) و تصویر متحرک در شهر سوخته یافت شده است که در این انیمیشن بزی به یک بوته گیاه نگاه می‌کند و از آن بالا می‌رود

برای اولین بار در ۳۰۰۰ قبل از میلاد شتر در شهر سوخته مورد استفاده قرار گرفته است

یک خط کش چوبی باستانی با دقت نیم میلی متر در شهر سوخته یافت شده است

مردمان آن روز شهر سوخته از شطرنج و تخته نرد استفاده می‌کرده‌اند

مراکز صنعتی مردم شهر سوخته خارج از شهر بوده است

تعدادی لوله‌های سفالی در شهر سوخته پیدا شده که احتمالاً جهت آب‌رسانی یا دفع فاضلاب استفاده می‌شده است.

پارچه‌هایی که در شهر سوخته یافت شده مطلقاً در هیچ کجای ایران یافت نشده است

صنایعی مانند ریسندگی، خراطی، معرق‌سازی، مرمرسازی، سفال‌گری، مهرسازی، حصیربافی و ساخت ابزار فلزی در شهر سوخته رواج داشته است.